Τρίτη 12 Ιουνίου 2012

Ayn Rand, η αποθέωση του Ανθρώπου.


«Δεν είμαι πρώτιστα ένας υπέρμαχος του καπιταλισμού, αλλά του εγωισμού. Δεν είμαι πρώτιστα ένας υπέρμαχος του εγωισμού, αλλά της λογικής. Όταν κανείς αναγνωρίζει την υπεροχή της λογικής και την εφαρμόζει με συνέπεια, όλα τα υπόλοιπα είναι επακόλουθα. Η υπεροχή της λογικής ήταν, είναι και θα είναι πρωταρχικό μέλημα της δουλειάς μου και η ουσία της φιλοσοφίας μου, του Αντικειμενισμού»

Ayn Rand

Φέτος συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από το θάνατο της Ayn Rand. Σχεδόν άγνωστη στην Ελλάδα η αμερικανίδα συγγραφέας και φιλόσοφος είχε τεράστια επιρροή στη φιλελεύθερη διανόηση της Δύσης κυρίως κατά τις δεκαετίες ‘60 και ‘70. Το φιλοσοφικό σύστημα, που δημιούργησε, ο Αντικειμενισμός, ακόμα και σήμερα αποτελεί ένα σημαντικό ρεύμα σκέψης με κύριο εκφραστή το Ινστιτούτο που φέρει το όνομά της. Η Ayn Rand κατηγορήθηκε από πολλούς, ακόμα και από άλλους φιλελεύθερους διανοητές, ως δογματική και αδιάλλακτη.

Η φιλοσοφία της Rand συνίσταται σε αρχές, σύμφωνα με τις οποίες ο άνθρωπος πρέπει να ζει, ώστε να έχει αξία η ζωή του. Η Alissa Rosenbaum γεννήθηκε στη Ρωσία το 1905 και μετά την κομμουνιστική επανάσταση έφυγε για την Αμερική όπου επέλεξε να πάρει το όνομα Ayn Rand και την αμερικανική υπηκοότητα. Αρχικά απεικόνισε την φιλοσοφία της στους ήρωες των τριών πρώτων βιβλίων της, τα οποία ήταν μυθιστορήματα. Στη συνέχεια παρουσίασε τη φιλοσοφία της ολοκληρωμένη με τη δημοσίευση των υπόλοιπων συγγραμμάτων της.

Η φιλοσοφία της Ayn Rand, ο Αντικειμενισμός, βασίζεται στην Αριστοτέλεια παραδοχή της πραγματικότητας της ύπαρξης, της υπεροχής της λογικής και του μεγαλείου του ανθρώπου. Ο Αντικειμενισμός υποστηρίζει ότι ή πραγματικότητα υπάρχει ανεξάρτητα από τις γνώσεις, τις απόψεις, τα αισθήματα, τις φοβίες και τις επιθυμίες του παρατηρητή. Η ανθρώπινη συνείδηση έχει αποστολή να αντιλαμβάνεται την αντικειμενική πραγματικότητα και όχι να την δημιουργεί. Συνεπώς ο Αντικειμενισμός απορρίπτει κάθε είδους τυφλή πίστη στο υπερφυσικό, κάθε μορφή μυστικισμού και κάθε ισχυρισμό πως ο άνθρωπος οφείλει να θυσιάζει τη ζωή του για ένα αόριστο καλύτερο μέλλον ή για μία αφηρημένη ανώτερη ζωή.

Η λογική, στη φιλοσοφία της Ayn Rand, αποτελεί για τον άνθρωπο τον μόνο τρόπο να ερμηνεύσει την πραγματικότητα, τη μόνη πηγή απόκτησης γνώσης, το μόνο οδηγό των πράξεών του και το μοναδικό μέσο της επιβίωσής του. Η χρήση της λογικής σκέψης επαφίεται στην επιλογή του κάθε ατόμου. Ο άνθρωπος έχει «βουλητική συνείδηση». Αυτό, που ονομάζεται ψυχή ή πνεύμα, είναι η συνείδηση του και αυτό, που ονομάζεται ελεύθερη βούληση, είναι η ελευθερία επιλογής να κάνει χρήση της λογικής του ή όχι. Αυτή είναι η μόνη δυνατότητα επιλογής ενός ανθρώπου και αυτή η επιλογή καθορίζει τελικά τον χαρακτήρα του.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η στάση της Ayn Rand σε σχέση με την ηθική. Ο άνθρωπος, κάθε άνθρωπος, είναι αυτοτελής προσωπικότητα και είναι ηθικό να ζει για το δικό του καλό, χωρίς να θυσιάζει τον εαυτό του για το καλό άλλων, ούτε θυσιάζοντας άλλους για το καλό του. Καθένας οφείλει να προσπαθεί για το δικό του προσωπικό συμφέρον μέσα στα πλαίσια της λογικής και να διεκδικεί την προσωπική του ευτυχία ως την υψηλότερη ηθική επιδίωξη της ζωής του. Αυτό που η Ayn Rand ονομάζει ορθολογικό εγωισμό.

Ο Αντικειμενισμός απορρίπτει τον αλτρουισμό γιατί ταυτίζει το ηθικό καθήκον κάθε ανθρώπου με τη θυσία του ατομικού συμφέροντος στο βωμό της προσφοράς προς άλλους ή προς την κοινωνία, προκειμένου να δικαιωθεί η ανθρώπινη ύπαρξη. Αν ένας άνθρωπος πειστεί ότι η επιβίωσή του εξαρτάται από άλλους, το Κράτος ή την κοινωνία, μετατρέπεται σε ανήμπορο παράσιτο, που απαιτεί από άλλους να υποβληθούν σε θυσίες για χάρη του.

Η Ayn Rand υποστηρίζει την ελεύθερη οικονομία, την παντελή απουσία του κρατικού παρεμβατισμού, τον διαχωρισμό Κράτους και οικονομίας καθώς και τον διαχωρισμό Κράτους και Εκκλησίας. Ο ρόλος του Κράτους περιορίζεται στην προστασία των δικαιωμάτων και της ασφάλειας των πολιτών. Σε αυτό το κοινωνικό σύστημα οι άνθρωποι διαπραγματεύονται μεταξύ τους μέσω της ελεύθερης, εθελοντικής ανταλλαγής προκειμένου να εξασφαλιστεί αμοιβαίο όφελος.

Στη φιλοσοφία της Ayn Rand ο άνθρωπος προβάλλεται σαν ένα ηρωικό πλάσμα, που ηθικός σκοπός της ζωής του είναι η προσωπική του ευτυχία, ευγενής του επιδίωξη είναι τα δημιουργικά επιτεύγματα και μοναδικός οδηγός του η λογική. Η ουσία της φιλοσοφικής πρότασης ζωής της Ayn Rand μπορεί να συνοψιστεί καλύτερα σε μια φράση ενός από τους μυθιστορηματικούς της ήρωες, του John Galt: «ορκίζομαι στη ζωή μου και την αγάπη μου γι’ αυτήν, πως δεν θα ζήσω ποτέ εις βάρος κάποιου άλλου, ούτε θα ζητήσω ποτέ από κάποιον άλλο άνθρωπο να ζήσει εις βάρος μου»

roilos

Δεν υπάρχουν σχόλια: